Work-life balance: czym jest i jak go wdrożyć?

Work-life balance, czyli równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, to stan, w którym człowiek jest w stanie pogodzić obowiązki zawodowe z życiem prywatnym. W praktyce oznacza to, że pracownik ma wystarczająco dużo czasu dla rodziny, przyjaciół, hobby i odpoczynku.

Work-life balance pozwala na zachowanie zdrowia psychicznego i fizycznego w dobrym stanie poprzez redukcję stresu i poprawę ogólnego samopoczucia. Sprzyja lepszej koncentracji i wydajności w pracy, gdyż wypoczęty pracownik jest bardziej energiczny, zmotywowany i kreatywny.

Coraz więcej ludzi pracuje po to, żeby żyć, a nie żyje po to, żeby pracować. Stawiają oni na pierwszym miejscu najbliższe osoby, co nie jest łatwe w przypadku bardzo angażującej pracy. Umiejętność budowania silniejszych relacji z rodziną i przyjaciółmi jest kolejną korzyścią wynikającą z work-life balance.

Odpowiednie zarządzanie czasem i uwzględnienie potrzeb zawodowych oraz osobistych pozwala uniknąć wypalenia zawodowego, chronicznego stresu oraz konfliktów między życiem zawodowym a prywatnym. Równowaga przekłada się na wyższą jakość życia i większą satysfakcję zarówno w pracy, jak i poza nią.

Najważniejsze czynniki, które negatywnie wpływają na work-life balance to:

• nadmiar obowiązków zawodowych,
• brak czasu na życie prywatne,
• stres,
• wypalenie zawodowe.

Każdy z nich prowadzi do zaburzenia work-life balance, ale najpoważniejsze problemy wywołuje kombinacja dwóch lub większej liczby wspomnianych czynników. Wówczas należy wprowadzić radykalne działania naprawcze, aby przywrócić harmonię w życiu osobistym oraz zawodowym.

Nadmiar obowiązków zawodowych stanowi jedną z głównych przeszkód dla zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Praca po godzinach, w weekendy i święta nie tylko pochłania czas przeznaczony na odpoczynek i relaks, ale także prowadzi do chronicznego zmęczenia po pracy oraz braku satysfakcji z życia osobistego.

Odcięcie się od obowiązków zawodowych po pracy często utrudnia presja ze strony współpracowników oraz menedżerów. Szczególnie niebezpieczna w tym kontekście jest mikroagresja oraz metody manipulacji polegające na wywołaniu poczucia winy lub odwołujące się do obowiązkowości pracownika. Oczywiście są takie sytuacje, gdy nadgodziny są niezbędne i warto je wziąć dla dobra firmy, ale jeśli zdarzają się one często, to mamy do czynienia z poważnym naruszeniem work-life balance.

Brak jasnych granic między pracą a życiem prywatnym powoduje, że pracownicy często nie są w stanie oddzielić obowiązków zawodowych od spraw osobistych. Spędzanie czasu w pracy na prywatnych sprawach oraz stałe monitorowanie służbowej poczty i telefonu w czasie wolnym prowadzi do naruszenia granic między życiem zawodowym a prywatnym, co ponosi poziom stresu.

Stres związany z nadmiarem obowiązków, presją czasu oraz lękiem przed utratą pracy stanowi istotny czynnik, który negatywnie wpływa na work-life balance. Nadmiar pracy oraz brak czasu dla siebie prowadzą do chronicznego zmęczenia, a także pogorszenia samopoczucia psychicznego. Presja czasu oraz lęk przed utratą pracy dodatkowo pogłębiają stres, a zarazem obniżają efektywność oraz satysfakcję zawodową i osobistą.

Wypalenie zawodowe, jest stanem, w którym pracownik doświadcza chronicznego zmęczenia, braku motywacji do pracy oraz obniżenia jakości życia zarówno zawodowego, jak i osobistego. Brak satysfakcji z pracy, zmęczenie fizyczne i psychiczne oraz uczucie bezradności to główne objawy wypalenia zawodowego, które znacząco zakłócają równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.

Aby skutecznie wdrożyć work-life balance w firmie, należy wdrożyć zagadnienia związane z wellbeingiem w politykę przedsiębiorstwa oraz zaplanować komunikację z zespołem. Warto również sięgnąć po konkretne narzędzia, które wspierają pracowników i zapewnią im większą swobodę.

Polityka firmy powinna ustalić zasady równowagi między pracą a życiem prywatnym. Warto uwzględnić w niej elastyczny czas pracy (np. praca zdalna, skrócony tydzień pracy), wsparcie aktywności fizycznej (np. dofinansowanie sportu) oraz organizację szkoleń na temat work-life balance. Oczywiście są to jedynie niektóre z dostępnych narzędzi, które wspierają pracowników w osiągnięciu harmonii między pracą a życiem osobistym.

Otwarta wymiana informacji między pracownikami a menedżerami na temat potrzeb i oczekiwań, informowanie pracowników o narzędziach i programach wsparcia dla work-life balance oraz promowanie kultury organizacyjnej, w której nie ma presji na pracę po godzinach, są niezbędne zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. W razie problemów z komunikacją należy jak najszybciej podjąć środki zaradcze, np. w formie szkoleń z komunikacji w zespole, lub szkoleń dla menedżerów oraz pracowników.

Przykładowe narzędzia wspierające work-life balance to:

• elastyczny czas pracy, czyli możliwość dostosowania godzin pracy do swoich potrzeb, np. praca zdalna, ruchomy czas pracy, skrócony tydzień pracy.
• urlopy, w tym możliwość wzięcia urlopu wypoczynkowego, urlopu ojcowskiego lub macierzyńskiego, urlopu na żądanie w nagłych sytuacjach,
• dofinansowanie sportu i rekreacji, opieki nad dziećmi, prywatnej opieki medycznej,
• programy profilaktyczne dotyczące zdrowia fizycznego i psychicznego, np. programy antystresowe, indywidualne konsultacje z psychologiem,
• szkolenia i warsztaty dla pracowników na temat work-life balance.

Liczba narzędzi wspierających work-life balance jest właściwie nieskończona, a ogranicza ją jedynie kreatywność pracowników HR, którzy odpowiadają za wellbeing pracowników. Na polskim rynku działają również specjalistyczne firmy oferujące gotowe pakiety benefitów dla pracowników. Współpraca z nimi pozwala na przynajmniej częściowy outsourcing zagadnień z zakresu wellbeingu.