Co to jest aktywne słuchanie i jak je ćwiczyć?

Aktywne słuchanie to forma komunikacji z rozmówcą, która zakłada nawiązanie kontaktu werbalnego i pozawerbalnego oraz wykorzystanie go w procesie odbioru informacji. Innymi słowy, definicja aktywnego słuchania zakłada słuchanie rozmówcy, ale też zaangażowanie w jego wypowiedź i przekazanie mu informacji zwrotnej.

Aktywne słuchanie polega na angażowaniu się w wypowiedzi rozmówcy poprzez wykazywanie zainteresowania, sygnały pozawerbalne oraz zaangażowanie w wypowiadane słowa. Nie wystarczy jedynie słuchać ze zrozumieniem, choć rzecz jasna jest to bardzo ważne. W procesie aktywnego słuchania równie ważne jest nawiązanie relacji z rozmówcą i pokazanie mu, że zależy nam na zrozumieniu jego słów.

Równie istotnym elementem aktywnego słuchania jest umiejętność wydobywania dodatkowych informacji, precyzowania nieścisłości i nakierowywania rozmówcy na ważne wątki. Dobrzy słuchacze potrafią zrobić to w sposób niewerbalny – gestami, mimiką, spojrzeniem. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, ale język ciała pokazuje, że rzeczywiście słuchamy rozmówcę i jesteśmy z nim w obustronnym dialogu.

Aktywne słuchanie jest bardzo ważne, bo przydaje się na każdym kroku życia codziennego, także poza światem biznesu. Dobrzy menedżerowie oraz kierownicy korzystają na co dzień z tej umiejętności, żeby lepiej zrozumieć potrzeby współpracowników, a także docenić ich wysiłek.

Aktywne słuchanie rozmówcy sprawia, że czuje się on zaopiekowany i wysłuchany, co ma pozytywne skutki psychologiczne. Co więcej, skupienie się w trakcie rozmowy umożliwia lepsze zrozumienie jej treści, w tym komunikatów pozawerbalnych, które często są dużo ważniejsze od słów.

Aktywne słuchanie w praktyce opiera się na wysyłaniu komunikatów pozawerbalnych dostosowanych do sytuacji społecznej, co jest bardzo trudne dla osób, które dotychczas nie miały z nim do czynienia. Należy pamiętać o regularnym patrzeniu się w oczy rozmówcy, a także dostosowaniu mimiki do tonu wypowiedzi. Ciało musi być cały czas w pozycji otwartej, nie należy też wykonywać gwałtownych gestów czy wyrażać oznak zniecierpliwienia.

Jeśli chodzi o treść rozmowy, warto raz na jakiś czas sparafrazować usłyszane słowa, szczególnie jeśli mamy wątpliwości co do ich znaczenia. Dobrym pomysłem jest również zadawanie pytań, odnoszenie się do przeżyć rozmówcy oraz wyrażanie komplementów dotyczących jego decyzji lub działań.

Na końcu wypowiedzi warto ją podsumować własnymi słowami, wyciągając na pierwszy plan jej najważniejsze elementy. Należy wówczas zapytać rozmówcę, czy właściwie zrozumieliśmy jego intencje.

Aby przećwiczyć aktywne słuchanie, trzeba zaangażować kogoś do pomocy. Następnie warto wykonać jedno z dwóch popularnych ćwiczeń.

W pierwszym ćwiczeniu zadajemy wyłącznie otwarte pytania, na które nie da się odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Przed rozpoczęciem zadania należy poinstruować rozmówcę, by na każde pytania odpowiadał krótkimi zdaniami lub równoważnikami zdania, udzielając jak najmniej informacji.

W drugim ćwiczeniu obie strony mogą jedynie zadawać pytania, a nie mogą udzielać żadnych odpowiedzi. Każde pytanie powinno nawiązywać do poprzedniego pytania drugiej osoby, tak, aby konwersacja podążała za spójnym ciągiem logicznym. To trudne, ale bardzo ważne ćwiczenie, które pozwala zrozumieć, na czym polega aktywne słuchanie.